De Wet op de vaste boekenprijs: dit moet je weten

Stel je eens voor dat jouw boek bij een grote supermarktketen verkocht zou worden voor maar € 4,95, waardoor boekhandels het niet meer tegen een concurrerende prijs kunnen aanbieden.

Beeld je eens een wereld in met boekhandels vol bestsellers, maar zonder poëzie en boeken van debuterende auteurs.

Denk je eens in hoe het zou zijn als jouw favoriete boekhandel de deuren moest sluiten, omdat de concurrentie van online boekhandels als Bol.com te moordend werd.

Geen scenario om vrolijk van te worden, vind je ook niet? In Nederland is dit nauwelijks voorstelbaar en daar mogen we ons gelukkig mee prijzen.

Je zou het misschien niet denken, maar dat hebben we voor een belangrijk deel aan de Wet op de vaste boekenprijs te danken.​​​​​​​

Waarschijnlijk ben je van het bestaan van de Wet op de vaste boekenprijs op de hoogte, maar weet je ook wat deze wet inhoudt?

Kort samengevat verplicht de Wet op de vaste boekenprijs uitgevers en importeurs een vaste prijs voor ieder boek te bepalen, die door elke verkopende partij moet worden gehandhaafd.

Deze wet is niet onder alle auteurs geliefd, temeer omdat het geven van kortingen aan allerlei regels is gebonden en omdat alle prijswijzigingen moeten worden gemeld bij het Commissariaat voor de Media (CvdM).

Toch mogen we maar wat blij zijn dat we in Nederland een dergelijke wet hebben. Waarom? Dat zullen we je in dit artikel haarfijn uitleggen.

We leren je onder andere wat de Wet op de vaste boekenprijs inhoudt, voor welke boeken deze wel en niet geldt en aan welke regels je geacht wordt je te houden. Zo weet jij als zelfpublicerende auteur precies waar je aan toe bent!

Waarvoor dient de Wet op de vaste boekenprijs?

Voordat we ingaan op het doel van de Wet op de vaste boekenprijs, zullen we je eerst iets vertellen over de achtergrond van deze wet.

De Wet op de vaste boekenprijs, vaak afgekort tot Wvbp, is sinds 2005 van kracht en wordt elke vijf jaar geëvalueerd door de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak (KVB).

Deze brancheorganisatie gaat, in samenspraak met het Commissariaat voor de Media, na of de Wet op de vaste boekenprijs nog binnen het Nederlandse boekenlandschap past en aldus moet blijven bestaan.

Dit betekent dat de Wvbp elke vijf jaar kan worden afgeschaft. Hoewel de wet regelmatig onder vuur ligt, zal dit in de praktijk waarschijnlijk niet snel gebeuren. De eerstvolgende evaluatie vindt plaats in 2020.

De Wet op de vaste boekenprijs is in het leven geroepen met verschillende doeleinden. Enerzijds stimuleert de Wvbp de diversiteit van het aanbod van zowel uitgevers als boekhandels.

De Wvbp stelt boekhandels in staat een breed assortiment te voeren en naast bestsellers bijvoorbeeld ook dicht- en verhalenbundels te verkopen.

Daarnaast maakt deze wet het uitgeverijen mogelijk ook boeken van debuterende auteurs en boeken die commercieel minder interessant zijn uit te geven. Deze boeken worden namelijk gefinancierd met de winst op de verkoop van populaire boeken.

Je zou kunnen zeggen dat de winst op de verkoop van het ene boek het verlies op de verkoop van het andere boek compenseert.

Anderzijds vermindert de Wet op de vaste boekenprijs de prijsconcurrentie. Niet alleen tussen boekhandels onderling, maar ook tussen off- en online boekhandels en tussen boekhandels en andere winkels die boeken verkopen, zoals supermarkten.

Een boek dat in de ene winkel € 19,95 kost, mag ergens anders niet opeens € 9,95 kosten. Hierdoor kunnen supermarkten geen gigantische kortingen op bestsellers geven, wat er in het buitenland nogal eens toe leidt dat deze boeken niet meer door boekhandels verkocht kunnen worden.

Doordat het in Nederland niet is toegestaan om zomaar korting op een boek te geven, kunnen kleine boekhandels zich makkelijker staande houden in het snel veranderende boekenlandschap.

Het moge duidelijk zijn: zonder de Wet op de vaste boekenprijs had het Nederlandse boekenlandschap er weleens heel anders uit kunnen zien.

Wie weet hadden we hier dan zelfs Amerikaanse taferelen, waar honderden boekhandels het veld moesten ruimen als gevolg van de ongekende populariteit van internetboekhandel Amazon.

Wat betekent de Wet op de vaste boekenprijs voor jou?

We stipten het net al even kort aan: de Wet op de vaste boekenprijs verplicht uitgevers en importeurs om een vaste prijs voor ieder boek te bepalen en om deze door te geven aan het Commissariaat voor de Media. Dit orgaan houdt toezicht op de naleving van de Wvbp.

Als jij je boek zelf hebt uitgegeven of dat van plan bent, ben je in principe dus ook verplicht om de verkoopprijs door te geven aan het CvdM.

Voor boeken die via Printing on Demand zijn gedrukt, geldt soms een uitzondering. Daar komen we later in dit artikel op terug.

Om de verkoopprijs van je boek door te kunnen geven aan het CvdM, moet je je als uitgever bij deze partij registreren. Ga hiertoe naar de website van het CvdM, download het registratieformulier, vul het in en stuur het (per post) op.

Op het registratieformulier wordt om een KvK-nummer gevraagd, maar dit is niet altijd verplicht. Als de Kamer van Koophandel van mening is dat je niet inschrijvingsplichtig bent, bijvoorbeeld omdat je je boek meer hobbymatig uitgeeft, kun je dat aangeven op het formulier.

Na registratie bij het CvdM ontvang je een gebruikersnaam en wachtwoord, zodat je de verkoopprijs van je boek (online) kunt doorgeven. Dit moet minimaal een week voor de verschijningsdatum van je boek of voor de ingangsdatum van een gewijzigde prijs gebeuren.

Prijzen doorgeven kan via de daarvoor bestemde website van het CvdM, met een papieren formulier of middels zogenaamde ONIX-berichten: omgezette Excel-bestanden die naar de website van het CvdM kunnen worden geüpload. Het online doorgeven van prijzen is vanzelfsprekend de gemakkelijkste optie.

Een half jaar na de verschijningsdatum van je boek mag je de verkoopprijs verhogen of verlagen. Dit mag je vervolgens ieder half jaar doen, op voorwaarde dat je de nieuwe prijs tijdig bekendmaakt bij het CvdM.

Het is toegestaan om de vaste prijs van je boek een jaar na de verschijningsdatum op te heffen. Je boek wordt dan ‘verramsjt’, zoals dat zo mooi heet, en mag vanaf dat moment tegen elke prijs worden verkocht.

Hiertoe wordt meestal besloten als een boek niet goed verkoopt, maar er bijvoorbeeld nog wel een grote voorraad van is. De boekhandelskorting wordt ingehouden op de (nieuwe) verkoopprijs die je met de verkopende partij afspreekt.

Als je een herdruk van je boek bestelt, moet het alleen opnieuw bij het CvdM worden aangemeld als het dusdanig is gewijzigd dat het een andere indruk maakt op het publiek.

Dit is bijvoorbeeld het geval als de herdruk een ander omslag heeft dan het origineel. We spreken dan van een ‘gewijzigde herdruk’. Worden er slechts meer exemplaren van hetzelfde boek gedrukt, dan spreken we van een ‘ongewijzigde bijdruk’ en is dit niet nodig.

Maak je gebruik van onze koppeling met het CB, dan kunnen wij de verkoopprijs van je boek eenvoudig verhogen of verlagen bij het CB, maar ben je zelf verantwoordelijk voor het doorgeven van de juiste prijs aan het CvdM, aangezien wij niet de rol van uitgever op ons nemen.

Voor welke boeken geldt de Wet op de vaste boekenprijs?

De Wet op de vaste boekenprijs geldt voor elk werk dat kan worden gedefinieerd als boek. De definitie van een boek luidt volgens de Wvbp als volgt: ‘Een werk dat tekst bevat die vrijwel uitsluitend is gesteld in de Nederlandse of Friese taal, voorzien is van een titel, bestaat uit papieren bladzijden, al dan niet vergezeld van gerelateerde elektronische diensten of ondersteunende informatiedragers, en wordt uitgegeven in een oplage van meerdere exemplaren die voor verkoop aan eindafnemers zijn bestemd, (…)’.

Volgens deze definitie valt ook bladmuziek onder de Wvbp. De Wvbp geldt ook voor:

• boeken die in eigen beheer zijn uitgegeven;
• boeken waarvan de opbrengsten naar een goed doel gaan;
• boeken zonder ISBN (die niet in de boekhandel worden verkocht);
• boeken die niet algemeen verkrijgbaar zijn en slechts bij een bepaalde (keten van) verkoper(s) worden verkocht (verenigingen kunnen een ledenprijs instellen, maar zijn daarbij aan bepaalde regels gebonden).

Voor welke boeken geldt de Wet op de vaste boekenprijs niet?

***UPDATE***
Er was onduidelijkheid over boeken die per stuk via printing on demand (POD) worden gedrukt. Tot voor kort was er op de website van het Commissariaat van de Media (CvdM) te lezen dat POD-boeken, die echt per stuk worden geproduceerd zodra ze worden besteld, niet onder de Wet op de vaste boekenprijs (Wvbp) vallen.

Deze teksten zijn nu niet meer op de website te vinden. We hebben navraag gedaan bij het CvdM. Zij verwijzen naar een uitspraak van het Commissariaat op 12 juli 2011. Hierin staat dat een middels POD-techniek vervaardigde ongewijzigde bijdruk van een boek dat onder de Wvbp valt, een boek is in de zin van de Wvbp waarvoor de vaste prijs geldt.

Het CvdM zegt verder nog:

…indien op één dag door één of meer uitgevers, verkopers of eindafnemers bij dezelfde POD-uitgever/-drukker meer dan één exemplaar van een POD-uitgave is besteld. Dit betekent dat de uitgever voor een dergelijke uitgave een vaste prijs moet vaststellen en bij het Commissariaat moet melden en dat de verkoper gehouden is deze vaste prijs toe te passen. POD-uitgaven waarvan niet meerdere exemplaren op een dag in dezelfde uitvoering en onder dezelfde titel in het handelsverkeer worden gebracht vallen buiten het bereik van de Wvbp.

Als u dus nu al weet dat er geen 1 dag zal zijn waarop u meer dan 1 exemplaar gaat verkopen, dan weet u dat uw boek niet onder de wet valt. Dat is vooraf uiteraard nooit in te schatten en bij voorkeur maakt u genoeg promotie om meerdere boeken op 1 dag te verkopen.

Het is dus raadzaam om een POD-gedrukt boek altijd te melden bij het CvdM.

(In de vele reacties hieronder gaat het vaak over POD, toen deze update nog niet bekend was.)

De Wvbp geldt niet voor e-books. Hiertoe is besloten, omdat dit schadelijk zou zijn voor de innovatie op de boekenmarkt.

Als een verkopende partij een lagere verkoopprijs hanteert, is dat gelukkig niet van invloed op jouw marge. Jij ontvangt de marge die je ook zou ontvangen als het e-book in kwestie tegen de adviesprijs verkocht zou worden.

Boeken die in een andere taal dan Nederlands of Fries zijn geschreven en in Nederland op de markt worden gebracht, vallen ook niet onder de Wvbp.

Als jij een Engelstalig boek uitgeeft, mogen boekhandels het dus ook voor meer of minder dan de adviesprijs verkopen. Ook in dit geval geldt dat de marge die je ontvangt is gebaseerd op een verkoop tegen de adviesprijs.

De Wvbp is ook niet van toepassing op de volgende boeken:

• Luisterboeken
• Schoolboeken
• Tweedehands boeken
• (Onopzettelijk) beschadigde boeken
• Boeken van een uitgever, importeur of verkoper die failliet is gegaan of een opheffingsuitverkoop houdt
• Boeken die vanwege een opruiming worden verkocht, mits deze twee jaar of langer geleden zijn uitgegeven en de laatste twee maanden niet opnieuw zijn ingekocht

Als boeken voor minder dan de adviesprijs worden verkocht vanwege een faillissement, opheffingsuitverkoop of opruiming, moet dit van tevoren kenbaar worden gemaakt aan het CvdM.

Geldt de Wet op de vaste boekenprijs ook in onze buurlanden?

De Wet op de vaste boekenprijs zoals wij deze kennen is alleen in ons land van kracht, maar ongeveer de helft van de Europese landen (waaronder Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje) kent een vergelijkbare wet.

België behoort niet tot deze landen, wat betekent dat je Belgische eindafnemers onbeperkt korting mag geven op je boek. In het voorjaar van 2017 komt daar echter verandering in en wordt de zogenaamde gereglementeerde boekenprijs (GBP) ingevoerd in Vlaanderen.

Vanaf dat moment geldt er gedurende de eerste zes maanden na publicatie een vaste prijs en mag je als uitgever maximaal 10% korting geven. Voor bibliotheken en scholen gelden maximale kortingen van 20%. Na deze periode van zes maanden wordt de verkoopprijs automatisch vrijgegeven.

Ook Wallonië introduceert binnenkort een vaste boekenprijs. Deze geldt zes maanden voor actuele boeken die vanwege hun onderwerp snel verouderen, twaalf maanden voor stripboeken en twee jaar voor overige boeken.

In Franstalig België is de maximale korting 5% in plaats van 10% en mogen internetboekhandels kiezen tussen 5% korting op het boek of korting op de verzendkosten. Bibliotheken en scholen krijgen maximaal 15% korting in plaats van 20%.

Hoe zit het met het geven van korting?

Door de Wet op de vaste boekenprijs kun je als zelfpublicerende auteur niet zomaar korting geven op je boek. Het geven van korting is wel degelijk mogelijk, maar er zijn nogal wat voorwaarden om rekening mee te houden.

Om te beginnen moet je elke prijswijziging melden bij het Commissariaat voor de Media. Dat geldt dus ook voor kortingen.

Feitelijk zijn er drie situaties denkbaar waarin het geven van korting geen probleem is, namelijk:

1. als je boek in een grote hoeveelheid aan een eindafnemer wordt verkocht;
2. als je gebruikmaakt van een tijdelijke actieprijs;
3. als je een combinatieprijs instelt voor je boek en een aanverwant artikel.

Optie 1: Boek in grote hoeveelheid verkopen

Verkoop je in één keer een groot aantal exemplaren van je boek aan een eindafnemer, dan is het geven van korting wel toegestaan.

Onder een eindafnemer verstaan we degene die je boek uiteindelijk gaat lezen. Dit is dus geen boekverkoper, maar een consument.

Bij afname van 10 tot en met 29 stuks mag je maximaal 5% korting geven, bij afname van 30 tot en met 99 stuks maximaal 10% en bij afname van 100 exemplaren of meer mag je als uitgever zelf bepalen hoeveel korting je geeft.

Familiekorting geven is in principe niet toegestaan, tenzij er sprake is van verkoop van grote aantallen. De Wet op de vaste boekenprijs geldt namelijk ook voor auteurs.

Optie 2: Tijdelijke actieprijs instellen

Als je jouw boek gedurende een bepaalde periode tegen een gereduceerd tarief wilt aanbieden, kun je een tijdelijke actieprijs instellen. Dit wordt bijvoorbeeld vaak gedaan tijdens de feestdagen of tijdens de vakantieperiode.

Ook deze tijdelijke actieprijs moet je vastleggen bij het CvdM. Je boek mag maximaal drie maanden met korting worden verkocht en er moeten minimaal twaalf maanden tussen de ingangsdatum van een eventuele vorige actieprijs en een nieuwe actieprijs zitten.

Optie 3: Combinatieprijs instellen

Het is ook mogelijk om een combinatieprijs voor je boek in te stellen, zodat je het samen met een ander boek, een e-book of een aanverwant artikel kunt verkopen tegen een afwijkende vaste prijs.

Een combinatieprijs geldt maximaal zes maanden en kan ook tegelijkertijd met een actieprijs van kracht zijn.

Verschillende edities van hetzelfde boek (bijvoorbeeld een paperback en een hardcover) mogen overigens wel een verschillende verkoopprijs hebben als ze over een ander ISBN beschikken.

Ben je van plan je boek te verloten, bijvoorbeeld als onderdeel van een prijsvraag? Dat mag, als het maar niet aan de aankoop van een ander boek of product wordt gekoppeld.

Je mag dus niet zeggen dat mensen kans maken op je boek als zij een ander boek of product aanschaffen, maar je mag je boek wel weggeven.

Wil je mensen wel kans laten maken op je boek bij aankoop van een ander artikel, dan moet je een combinatieprijs instellen voor je boek en (de kans op) deze prijs. Deze combinatieprijs moet gelijk zijn aan de verkoopprijs van je boek en geldt automatisch voor alle verkopers.

Het is dus niet mogelijk om een dergelijke actie te initiëren in samenwerking met één boekhandel.

Verder mag je bij aankoop van je boek niet zomaar korting geven op een ander product, kans bieden op het winnen van een prijs of een extraatje weggeven als men je boek rechtstreeks bij jou aanschaft. Dit geldt namelijk als verkapte korting.

Je mag je boek ook niet met korting verkopen tijdens je boekpresentatie, maar dit kun je omzeilen door het ‘gratis’ weg te geven en de prijs van je boek als entreegeld te vragen.

Wat zijn de consequenties van het niet naleven van de Wet op de vaste boekenprijs?

Als je de Wet op de vaste boekenprijs niet naleeft, bijvoorbeeld door je niet als uitgever bij het Commissariaat voor de Media te registreren, door de verkoopprijs van je boek niet aan deze instantie door te geven of door je niet aan de regels met betrekking tot kortingen te houden, kan je een boete worden opgelegd. De hoogte van deze boete is afhankelijk van de aard en de ernst van de overtreding.

Bij zeer ernstige overtredingen die op grote schaal worden begaan, kan de boete oplopen tot wel € 45.000,-. De boetes die zelfpublicerende auteurs ten deel vallen, zijn over het algemeen niet schrikbarend hoog en worden niet te pas en te onpas uitgedeeld, maar dat neemt niet weg dat het altijd raadzaam is je aan de regels te houden.

Conclusie

De Wet op de vaste boekenprijs mag auteurs dan wel een aantal beperkingen opleggen; alles bezien zijn zij wel degelijk bij het bestaan van deze wet gebaat.

Zonder de Wvbp zou het Nederlandse boekenlandschap er compleet anders uitzien en zou het voor debuterende auteurs en auteurs van minder populaire genres beduidend moeilijker zijn hun boek in de boekhandel te krijgen.

Het is belangrijk je goed in te lezen in de materie voordat je jouw boek op de markt brengt, want anders kan het je zomaar gebeuren dat je de wet onbedoeld overtreedt.

Lees de veelgestelde vragen op de website van het Commissariaat voor de Media vooral even door voor aanvullende informatie.

Heb jij nog vragen over de Wet op de vaste boekenprijs? Stel ze hieronder.