Je wilt een boek schrijven, maar het lukt je niet om eraan te beginnen. Of je blijft halverwege het manuscript steken. Herkenbaar? Veel schrijvers kampen met een writer’s block. Zo zet je je blokkade om in plezier en schrijfmeters!
Lijkt de cursor uitdagend naar je te knipperen? Staren een blanco Word document of vel papier je intimiderend aan? Zijn ‘backspace’ en ‘delete’ je favoriete toetsen, of kijk je als een zombie voor je uit? Iedereen kent wel het gevreesde ‘writer’s block’.
Deze schrijfblokkade slaat vooral toe bij een nieuw uitdagend project. Iets wat je wellicht nooit eerder hebt gedaan. Zoals het schrijven van een boek! Wat is een ‘writer’s block’ precies? Welke oorzaken kunnen we ontdekken? En vooral: hoe doorbreek je je schrijfblokkade en kom je weer in een creatieve flow?
Een writer’s block: hip of irritant
Een writer’s block staat volgens Wikipedia voor een ‘tijdelijk onvermogen van een schrijver of componist om tot schrijven te komen’. Als voorbeelden worden componist Rachmaninov en schrijver Maarten Biesheuvel genoemd. Meestal spreek je van deze blokkade als het verlies van inspiratie langere tijd aanhoudt. Oorspronkelijk hadden alleen grote literaire schrijvers last van een writer’s block. Maar een blokkade kan natuurlijk iedere schrijver treffen die de moed heeft om iets nieuws te scheppen.
De symptomen: ‘eerst nog even…’
Een writer’s block is doorgaans niet moeilijk te herkennen. Voor de zekerheid beschrijven we toch de symptomen. Nummer één: klassiek uitstelgedrag. Merk je dat je met een wijde boog om je beoogde schrijfproject heenloopt? Lijkt vandaag bij uitstek geschikt om de was te doen, een telefoontje te plegen, eerst nog even je mail te checken? Ondertussen laat je je heilige schrijftijd verloren gaan.
Nog even dat afwasje wegwerken of de planten water geven zijn doorgaans makkelijk te ontmaskeren als neiging tot uitstellen. Maar misschien heb jij andere vormen ontwikkeld die geniepiger zijn. Je blijft bijvoorbeeld hangen in het doen van research voor je boek. Googlen, artikelen lezen, oriënterende gesprekken voeren…zo kun je het daadwerkelijk beginnen met schrijven eindeloos (lees: jaren!) voor je uitschuiven. Wat is jouw favoriete uitsteltechniek?
Een andere valkuil: je bent reeds begonnen maar blijft schaven aan de tekst. Je zit vol zelfkritiek op wat je eerder hebt geschreven. Of misschien zoek je veel afleiding tijdens het schrijven of word je opeens heel moe. De bottomline is: je komt nauwelijks vooruit. Waarschijnlijk heb je jezelf de volgende vraag al vaak gesteld. Waarom schiet ik niet op met wat ik het liefste wil doen? Namelijk werken aan mijn droomproject?
De oorzaken: wat als ik faal?
De laatste zin bevat gelijk de crux. Met het schrijven van een boek geef je vaak gehoor aan een lang gekoesterd verlangen. Je geeft er mogelijk van alles voor op om deze wens te kunnen realiseren. Vaste inkomsten, kostbare vrije tijd, sociale contacten of zelfs een baan… Een droom waarmaken voelt nogal…groots. Wat als het dan toch op niets uitloopt? En daar is je (faal)angst geboren. Het is super spannend om naar buiten te treden met jezelf als auteur en zoiets persoonlijks als een boek! Wat als mensen het kritisch ontvangen? Of erger, helemaal niet zitten te wachten op jouw levenswerk? Angst is oorzaak nummer één waarom schrijvers blijven steken bij het beginnen en voltooien van een boekproject.
Natuurlijk kan ook een reëel gebrek aan inspiratie de spelbreker zijn – oorzaak nummer twee van een writer’s block. De stroom is dan niet zozeer geblokkeerd, maar gewoon tijdelijk afwezig. Je bent bijvoorbeeld lichamelijk uitgeput, te gestrest door externe factoren, je hebt te hard gewerkt… Daardoor kan je creatieve bron uitgeput zijn. Het gaat dan niet om het tackelen van angst, maar om de creatieve stroom in jezelf weer te voeden. Hoe je dat doet? Hieronder nemen we beide oplossingen onder de loep en voorzien je van tips.
Tackle je faalangst: houd het klein
Werken aan een boek kan onmogelijk groots lijken door hoge verwachtingen. Daarnaast is het ook gewoon een hele berg werk. De truc is om je blik niet teveel naar voren richten (naar een hoofdstuk dat af moet, de deadline, of zelfs toekomstige recensies…). Bewandel je schrijfpad stap voor stap. Hoe kleiner en overzichtelijker je doelen, hoe beter.
Zo verlaag je de drempel om te schrijven en krijg je er zelfs plezier in:
1 Check onbewuste verwachtingen
Onderzoek eens welke (onbewuste) verwachtingen je aan je boek ophangt. Moet het een bestseller worden? Wil je er gouden bergen mee verdienen? Droom je van een reputatie als geniale of wereldberoemde schrijver?
2 Bepaal je eigen succes
Ga vervolgens na wat het boek voor jou écht tot een succes zou maken. Houd die doelen wat lager bij de grond. Misschien is het al genoeg dat jij de stap hebt gezet om te gaan voor wat je echt wilt. Of zou het al een cadeau zijn als je met jouw werk één lezer inspireert om een andere keuze te maken. Of heb je de tijd van je leven door aan een project te werken waar je veel plezier aan beleeft.
3 Wildschrijven
Je kunt het schrijven ook letterlijk kleiner maken. Breek je schrijftijd in stukjes. Zet een wekker op dertig minuten en geef jezelf toestemming om ‘free writing’ te beoefenen, zonder te stoppen of te verbeteren. De truc is om jezelf te verplichten om ononderbroken te typen of te schrijven. Als er niets in je opkomt, schrijf dan dat er niets komt. Zo krijg je jouw systeem uit de schrijfimpasse.
4 Spreek het uit
Je kunt je schrijfdrempel ook verlagen door je verhaal hardop te vertellen en dat vervolgens uit te werken. Dat kan overal, bij voorkeur op een plek waar je je fijn voelt, zoals wandelend in de natuur met een opnameapparaatje. Je kunt ook een goede vriend bellen, of wie er maar wil luisteren.
5 Grijp terug naar pen en papier
Dat helpt om je schrijfsels als kladjes te benaderen die niet in één keer perfect hoeven. Je kunt ook een mindmap maken om je eerste ideeën zonder schroom aan het papier toe te vertrouwen.
6 Discipline
Sommige schrijvers zweren bij discipline. Wacht niet op inspiratie, is hun devies. Schrijf dagelijks, liefst op een vaste tijd. Dan komt de inspiratie vanzelf op gang.
7 Herken de perfectionist
Kom je de perfectionist in jezelf tegen bij het schrijven? Schrijven is herschrijven! Gun jezelf daarom een middelmatige of ronduit slechte eerste versie. Schaven, mooie zinnen maken en herstructureren doe je beter in een volgende fase. Zo houd je de vaart erin.
8 Kom in beweging
Letterlijk. Zet bijvoorbeeld een alarm (bijvoorbeeld tomato-timer.com), waardoor je regelmatig even opstaat. Vaak is een loopje naar de keuken of het toilet al genoeg om een goede inval te krijgen. Lukt het schrijven helemaal niet? Blijf niet te lang worstelen. Klap je laptop dicht en ga wandelen, dansen, touwtje springen… Een actief lichaam brengt ook je geest in beweging.
9 Schrijf een brief aan je angst
Last but not least: sluit vriendschap met je angst. Volgens bestseller auteur Elizabeth Gilbert gaan creativiteit en angst nou eenmaal hand in hand. Ze horen bij elkaar als een Siamese tweeling. Probeer je je angst weg te snijden, dan loop je het risico ook vitale onderdelen van je creativiteit de nek om te draaien, zo stelt ze in Big magic. Creative living beyond fear. Haar tip: leg een speech klaar om je angst te verwelkomen wanneer je aan een nieuw project begint. Zodra je angst zich gezien voelt, heb jij meer ruimte om te schrijven.
Stimuleer je creativiteit: speel!
Voel je je niet zozeer geblokkeerd door te hoge verwachtingen, maar eerder door een gebrek aan inspiratie? Zodat je even goed geen letter op papier krijgt? Dan is het tijd om je creativiteit te voeden. Creativiteit vraagt niet zozeer om een strenge werkhouding, stelt Julia Cameron in haar handboek The Artist’s Way. Het vraagt om meer spelen!
Zo breng je je creativiteit tot leven:
1 Speel
Laat het schrijven even los. Doe activiteiten waar je blij van wordt, zonder dat je hoeft te presteren. Cameron noemt dit het voeden van je creatieve bron. Maak een boswandeling, bezoek een museum, dans, boetseer, verzamel mooie herfstbladeren of stenen… Waar jouw enthousiasme maar van gaat stromen.
2 Herontdek je innerlijke kind
Herinner je ook eens wat je als kind graag deed. Of zoek het gezelschap van kinderen op. Niets zo stimulerend voor je creatieve vermogens als de verwondering en fantasierijke blik van een kind.
3 Beeld je boek uit
Krijg je al zin om weer met je boek aan de slag te gaan? Probeer ook je schrijfproject eens te benaderen vanuit een meer creatieve invalshoek. Associeer er op los met behulp van een mindmap, collage of tekening. Misschien krijg je gaandeweg wel inspiratie voor de cover van je boek!
4 Volg je inspiratie
Tot slot nog een schrijftip. Zit je maar te kluiven op die eerste zin of paragraaf van een nieuw hoofdstuk? Begin liever met een onderwerp waar je al inspiratie bij hebt. Dat kan zomaar in het midden van een hoofdstuk of je boek zijn. Dat begin volgt later vanzelf.
Veel plezier
Kortom, we wensen je vooral veel plezier bij het schrijven van jouw eigen unieke creatie. Plezier helpt bij faalangst én bij het aanspreken van je creatieve vermogens. Zodat jouw writer’s block de opmaat kan zijn naar een prachtige publicatie. Benieuwd naar de mogelijkheden om te publiceren? Op onze website vind je praktische tips voor het vormgeven van je boek en om je boek uit te geven.
Leestips:
Julia Cameron, The Artist’s Way, 2002
Elizabeth Gilbert, Big Magic. Creative living beyond fear, 2015
Beide zijn ook verkrijgbaar in Nederlandse vertaling.
Welke tactiek werkt goed voor jou als je vast zit met schrijven? Deel je tip in de comments!
Download het gratis e-book
Uw gegevens zijn veilig en worden nooit aan derden verstrekt, ook wij houden niet van spam!
Comments
Pumbo beperkt zich niet tot het ontvangen van manuscripten, een nietje slaan door de gedrukte pagina's en wachten op bestellingen. Dat is te prijzen. Ook de bijdrage over het gevreesde 'writer's block' is weer informatief en behulpzaam. Na vier fictieboeken en diverse journalistieke producties plotseling stilvallen en niet verder kunnen in een verhaal is een nieuwe en onprettige ervaring. Hopelijk helpen de adviezen me weer een beetje op weg. Dank dus.
Het advies of de suggestie om vast een stuk te schrijven waarvan je wel een beeld hebt is behulpzaam voor mij.
Dat stuk tekst kan dan later een plaats krijgen ergens in het boek.
Ik probeer te veel in volgorde van hoe ik denk dat het verhaal in het boek zich in de tijd moet ontwikkelen en kan dan soms de aansluiting niet vinden, terwijl ik wel weet wat ik een eind verderop wil schrijven.
Dus dat ga ik doen, eerst een paar hoofdstukken verderop schrijven.
Dank je wel Pumbo. :-)
Ik heb inmiddels een boek via Pumbo gepubliceerd en ik ben met het tweede boek bezig. En inderdaad... wat is deze tekst van Yordy Spoor herkenbaar! Ik herken het type van de perfectionist die almaar het reeds geschrevene zit bij te schaven, maar niet verder komt met het verhaal. Dat wordt dus vanaf nu anders, geïnspireerd op deze tekst. Ik weet wat ik wil schrijven en waar het boek uiteindelijk moet eindigen, dus ga ik vanaf nu gewoon typen en dan zie ik later wel wat ik moet aanpassen, corrigeren en verbeteren. Bedankt voor de adviezen!
Een bemoedigend stukje voor de welwillende maar schrijf-ontwijkende schrijver! Bruikbaar is de tip om de lat laag te leggen, je geen lezer voor te stellen, maar eerst maar eens te schrijven en gewoon te zien wat het wordt. Een heel slecht eerste stuk schrijven, wat daarna opgeknapt wordt. Jezelf toestaan dat het niet in een keer geweldig is, waarschijnlijk zijn die mooie literaire werken ook niet in een keer in eindversie geschreven, maar is daar ook aardig wat backspace en delete en weer opnieuw formuleren aan te pas gekomen. Voor mijn laatste korte verhaal heb ik veel scenes geschreven die in het handgeschreven notitieboekje zullen blijven, maar die evengoed leuk/fijn om te schrijven waren. Ook hielpen die scenes om de twee personages uit mijn verhaal beter tot leven te brengen, waardoor de scenes die wel in het verhaal zijn beland geloofwaardiger zijn geworden. Al schoot de eerste conceptversie een paar weken nauwelijks op omdat ik uiteindelijk een andere plotwending bedacht, het bleef elke dag motiverend om met het verhaal bezig te zijn. Als er uiteindelijk een mooi verhaal ligt waar je zelf tevreden mee bent is dat een begin.
Bedankt, Pumbo voor het meedenken.
Je noemt twee boeken. Zelf heb ik daarnaast ook veel gehad aan 'je leven schrijven' van Julia Cameron. Daar vind je ook inspirerende stukjes en opdrachten.
Reactie toevoegen